हैदराबाद (तेलंगणा) [भारत], २९ डिसेंबर : डिजिटल प्रशासनाच्या दिशेने एक ऐतिहासिक टप्पा गाठत, हैदराबाद जिल्हा कलेक्टर हरी चंदना यांचा नुकताच प्रजा भवन येथे उपमुख्यमंत्री मल्लू भट्टी विक्रमार्क यांच्या हस्ते सन्मान करण्यात आला. तेलंगणा राज्यात सार्वजनिक तक्रारींच्या निवारणात हैदराबाद जिल्ह्याने सर्वोच्च कामगिरी केल्याबद्दल हा पुरस्कार देण्यात आला असून, या यशामागे त्यांचा क्रांतिकारी उपक्रम — भारतातील पहिली व्हॉट्सअॅप-आधारित तक्रार निवारण प्रणाली — महत्त्वाचा ठरला आहे.
एक अग्रगण्य पाऊल: व्हॉट्सअॅप प्रजावाणी
सीएम प्रजावाणी आणि कलेक्टर प्रजावाणी यांसारख्या पारंपरिक तक्रार निवारण यंत्रणा अस्तित्वात असतानाही, हरी चंदना यांनी ओळखले की शारीरिक हालचालींची मर्यादा आणि तांत्रिक गुंतागुंत यामुळे अनेक दुर्बल घटक प्रक्रियेपासून वंचित राहतात. या समस्येवर उपाय म्हणून त्यांनी व्हॉट्सअॅप प्रजावाणी (74166 87878) सुरू केली, ज्यामुळे अधिकृत तक्रार निवारण यंत्रणेत जगातील सर्वाधिक वापरल्या जाणाऱ्या मेसेजिंग अॅपचा समावेश करणारा हैदराबाद हा देशातील पहिला जिल्हा ठरला.
या उपक्रमाचा मुख्य उद्देश वृद्ध आणि दिव्यांग (अपंग व्यक्ती) यांना थेट, सुलभ प्रवेश देणे हा होता. घरबसल्या अर्ज व कागदपत्रे सादर करण्याची सुविधा उपलब्ध करून देत, शासकीय कार्यालयांपर्यंत प्रवास करण्याचा शारीरिक आणि आर्थिक अडथळा दूर करण्यात आला.
वाढलेली उपलब्धता, विक्रमी सहभाग
या नवोन्मेषाचा परिणाम तात्काळ आणि व्यापक स्वरूपाचा ठरला. शासन “फक्त एका संदेशाच्या अंतरावर” उपलब्ध झाल्याने, एकूण प्राप्त तक्रारींच्या संख्येत लक्षणीय वाढ झाली. पूर्वी औपचारिक प्रक्रिया क्लिष्ट किंवा वेळखाऊ वाटणारे नागरिक मोठ्या संख्येने व्हॉट्सअॅप सेवेद्वारे आपल्या तक्रारी नोंदवू लागले.
तक्रारींच्या संख्येत वाढ झाली तरी प्रणालीची कार्यक्षमता मात्र तितकीच उत्कृष्ट राहिली. प्रत्येक संदेश आपोआप डिजिटल डॅशबोर्डवर नोंदवला जातो, त्याला एक अद्वितीय ट्रॅकिंग आयडी दिला जातो आणि त्यानंतर केलेल्या कारवाईचा डिजिटल अॅक्शन टेकन रिपोर्ट (ATR) थेट नागरिकांच्या मोबाईलवर पाठवला जातो. तंत्रज्ञानाच्या या सुरेख समन्वयामुळे प्रशासनाची तत्परता आणि पारदर्शकता पूर्णपणे बदलून गेली आहे.
‘पहिल्यांदा’ घडवणाऱ्या उपक्रमांची परंपरा आणि ‘चेंज मेकर’ ओळख
हा पुरस्कार हरी चंदना यांच्या अनेक अग्रगण्य प्रयत्नांपैकी केवळ एक आहे. त्यांच्या कारकिर्दीची ओळखच “पहिल्यांदा सुरू झालेल्या” उपक्रमांनी झाली असून, हे उपक्रम आज राष्ट्रीय स्तरावर आदर्श मानले जात आहेत. त्यांनी कलेक्टर कार्यालयात कर्मचाऱ्यांची जबाबदारी सुनिश्चित करण्यासाठी भारतातील पहिली क्यूआर कोड-आधारित फीडबॅक प्रणाली सुरू केली, तसेच एकाकी वृद्ध नागरिकांसाठी सोबत आणि आधार देणारा सीनियर साथी हा अभिनव कार्यक्रम राबवला.
गच्चीबावली येथे भारतातील पहिला पेट पार्क उभारण्यापासून ते ग्रामीण कारागिरांसाठी आरुण्य ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्म सुरू करण्यापर्यंत, त्यांचे कार्य नेहमीच पारंपरिक प्रशासनाच्या चौकटीपलीकडे जाणारे राहिले आहे. जुन्या समस्यांवर सर्जनशील उपाय शोधण्याच्या या अखंड ध्यासामुळेच त्यांना प्रचंड लोकप्रेम लाभले आहे. म्हणूनच जनता त्यांना प्रेमाने “द चेंज मेकर आयएएस ऑफिसर” असे संबोधते.